I’ve been a fan of Stefano Bollani for years. A genius Italian pianist! He mixed classical, jazz and improvisation. His playing is free and uninhibited sometimes against the absurd. In the video below two blockbusters mixed together. Mozart’s Rondo Alla Turca (Turkish March) and Tico Tico by the Brazilian composer Zequinha de Abreu. Pay particular attention to the orchestral musicians in the background. They are perplexed!
Drei doag de hennekes de loch in!
Een mooi moment om even stil te staan bij Carnaval opus 9 van Robert Schumann. Een fantastische suite welke een belangrijke plek in de pianoliteratuur heeft. Hij schreef het werk enkele jaren nadat ie een verlamming kreeg aan zijn rechter ringvinger. Kwam door een experiment met een apparaatje om zijn vingers elastischer te krijgen. Zijn carrière als concertpianist was daarom ten einde gekomen. Gelukkig ging hij wel door met componeren. Zijn latere echtgenote Clara Wieck mocht de stukken uitvoeren.
Het werk bestaat uit 21 korte stukken die gemaskerde feestvierders uitbeelden tijdens carnaval. Schumann geeft muzikale uitdrukking aan onder andere zichzelf (Eusebius en Floristan), zijn vriendinnetjes Ernestine en Chiarina (Clara), zijn collega’s Chopin en Paganini en personages uit de Italiaanse Commedia dell’arte (Pierrot en Arlequin). Maskers roepen naast feestelijkheid ook een gevoel van raadselachtigheid, geheimzinnigheid en dubbelzinnigheid op. Een belangrijk thema in die periode.
Bovenaan het werk staat vermeld ‘Scènes Mignonnes Sur Quatre Notes’. Een verwijzing naar de notenreeks Es-C-H-A welke als cryptogrammen (de letters A-S-C-H) in de stukken verwerkt zitten. De oplossingen zijn onder meer zijn eigen naam en de woonplaats van zijn toenmalige verloofde in een soort van codetaal. Ook hier dus volop vermomming en maskerade.
Hij droeg het werk op aan de Poolse violist Karol Lipiński.
Twee Hollandse kanjers, Ella van Poucke en Caspar Vos! Zij speelden de sonate voor cello en piano opus 19 in de idyllische kapel van het voormalige seminarie ‘Bovendonk’ in Hoeven. Wat een feest! Beide topmusici speelden de sterren van de hemel. En wat een dijk van werk! Rachmaninoff demonstreert zijn vakmanschap, en laat beide instrumenten schitteren. Alle elementen komen aan bod. Van lyrische melodielijnen tot-en-met virtuoze krachtpatserij. Geschreven na een depressieve periode omdat zijn 1e symfonie niet goed viel bij de recensenten. Wat mij betreft scoort dit werk hoog in het top tien lijstje van meesterwerken in de kamermuziek.
Ik moet vaak denken aan mijn tijd in Maastricht. Je kon de muziekstudenten uit het appartementencomplex waar ik woonde indelen in twee categorieën. Het ene kamp schilderde Rachmaninoff af als de rus van de ‘goedkope’ melodietjes en namen hem nauwelijks serieus. Het andere kamp verafgoodde hem en vond zijn muziek (met name zijn pianocomposities) fantastisch. Soms verlang ik terug naar die heerlijke discussies die we met elkaar hadden.
Rachmaninoff had een trouwe vriend. Zijn viervoeter Levko, een Leonberger. Deze honden kunnen zo’n 80 cm. hoog worden, hebben een zacht karakter, zijn goede speurhonden en moeten regelmatig geborsteld worden.
Over geluk en inspiratie gesproken.
Pas geleden heb ik samen met een violiste de 2e vioolsonate opus 13 gespeeld. Wat een geweldig stuk, en wat heerlijk om aan te werken. Grieg schreef het 3 weken voor zijn huwelijksreis. De opgewektheid en levensvreugde straalt er van af.
Zelf schreef hij erover: ‘Mijn vioolsonates behoren tot mijn beste werken. Stuk voor stuk geven ze een nieuwe periode weer in mijn ontwikkeling. De eerste naïef en rijk aan ideeën, de tweede nationalistisch, de derde met een rijke, wijdere horizon’.
Deze 2e zit vol met avontuurlijke ritmes en gedurfde harmonieën. Vast en zeker geïnspireerd uit elementen van de traditionele Noorse volksmuziek.
Wist je overigens dat ie altijd een klein beeldje van een kikker in zijn broekzak had. Op belangrijke momenten wreef hij erover. Het bracht hem geluk en inspiratie.
Ik hou veel van de opnames van Hélène Grimaud. Een fenomenale techniek en uitzonderlijk mooie klankkleuren typeren haar pianospel. Een poosje geleden las ik haar boek ‘Wildernis sonate’. Ik was perplex! Wat een bijzonder levensverhaal! Zo open, zo recht uit het hart!
In het begin beschrijft ze hoe zij haar plek in het gezin en op school ervaart: verveling, leegte en dromerig! Volgens haar ouders en docenten was ze onhandelbaar.
Dan is er de muziek, een verademing! Deze gaf structuur aan haar leven en haar denken.
Fascinerend om te lezen hoe gedreven zij is en welke koers ze daarbij vaart. Op haar vijftiende bracht zij haar eerste album uit, daarna volgt een glansrijke internationale carrière.
Maar dan de climax. Een ontmoeting met een wolf! Er was een plots en instinctieve verbinding met dit diersoort. Vanaf dat moment is er een tweede hartstocht in haar leven.
Lees dit boek. Het verrijkt je kijk op mensen (en dieren).
De dagindeling van een componist
uit: Mémoires d’un Amnésique (1913)
Een kunstenaar moet zijn leven goed organiseren. Hier volgt de precieze indeling van mijn dagelijkse activiteiten:
Opstaan om 7u18; inspiratie van 10u23 tot 11u47. Ik lunch om 12u11 en ga van tafel om 12u14. Een heilzaam rijtoertje te paard achter in mijn park: van 13u19 tot 14u53.
Opnieuw inspiratie: van 15u12 tot 16u07. Diverse bezigheden (schermen, nadenken, stilzitten, bezoekjes, meditatie, vingervaardigheid oefenen, zwemmen, enzovoorts): van 16u21 tot 18u47.
Het avondmaal wordt opgediend om 19u16 en afgenomen om 19u20. Vervolgens is het tijd om symfonieën te lezen, hardop: van 20u09 tot 21u59.
Mijn vaste bedtijd is om 22u37. Ik schrik wekelijks wakker om 3u19 (op dinsdag).
Ik eet uitsluitend wit voedsel: eieren, suiker, fijn geraspte beentjes, vet van dode dieren, kalfsvlees, zout, kokosnoten, kip gekookt in zuiver water, schimmel van vruchten, rijst, knolletjes, gekamferde bloedworst, pasta, kaas (of kwark), witte salade en sommige soorten vis (zonder de huid).
Ik kook mijn wijn en drink hem koud met fuchsia sap. Ik heb een gezonde eetlust; maar ik spreek nooit tijdens het eten, uit angst dat ik me zal verslikken.
Ik adem zorgvuldig (niet te veel tegelijk). Ik dans zeer zelden. Als ik wandel houd ik de zijkant van de weg goed in de gaten houd mijn buik in en kijk strak achter me.
Ik ben zeer ernstig en als ik lach is dat per ongeluk. Ik vraag er steeds minzaam verontschuldiging voor.
Als ik slaap doe ik maar één oog dicht; mijn slaap is heel zwaar. Mijn bed is rond, met een gat erin waar mijn hoofd door kan. Ieder uur neemt een dienstknecht mijn temperatuur op.
Ik ben sinds lang geabonneerd op een modeblad. Ik draag een witte muts, witte kousen en een wit vest.
Mijn dokter heeft me altijd aangeraden om te roken. Hij zegt er altijd bij: Rookt u maar, mijn beste: anders rookt een ander in uw plaats.
Ik zat in de auto en had de radio aan. Pianist Thomas Beijer kreeg de Nederlandse Muziekprijs 2022 uitgereikt. De hoogste onderscheiding die door de Staat aan een musicus kan worden uitgereikt. Hij sprak mooie woorden:
Als communicatie essentieel is, dan is kunst dat ook. Want kunst is communicatie die over de grenzen van de tijd gaat. Via kunst sta je in verbinding met de harten en hersenen van duizenden jaren geleden. Kunst is communicatie op het hoogste niveau, of zou dat moeten zijn. Alle kunstvormen (beeldende kunst, literatuur, muziek) staan elkaar niet in de weg, maar versterken elkaar. Het is hetzelfde vat, alleen de kraan is anders.
Pianist, componist, arrangeur, improvisator, presentator, tekenaar, animatiefilmer, schrijver, artistiek leider, kamermuziek, solist…
Zoveel talent en zoveel energie. En nog maar begin dertig. Ongelooflijk!
Hij heeft ook humor, dat blijkt wel uit de animatiefilm ‘A Potatic History of the Earth’ oftewel de wandelende aardappel.
Wat een ontdekking!
Francisco Inácio da Silveira de Sousa Pereira Forjaz de Lacerda schreef ‘Trint-Six Histoires pour amuser les Enfants d’un Artiste’ voor piano. Een reeks korte verhalen om de kinderen van een kunstenaar te vermaken. Zeer beeldend, origineel en boordevol humor.
Francisco werd in 1869 geboren op de Azoren en kwam uit een adellijke familie. Al vanaf zijn vierde jaar kreeg hij piano- en muziekles van zijn vader. Na zijn middelbare school vertrekt hij naar Porto om er geneeskunde te gaan studeren. Maar de passie voor muziek is sterker. Een van zijn eerste composities komt uit die periode, de mazurka Uma Garrafa de Cerveja (een fles bier). Hij beëindigt zijn studie en vestigt zich in Lissabon en later in Parijs om er muziek te gaan studeren. Zijn leraren waren o.a. Charles Widor en Vincent d’Indy.
In 1895 brak hij internationaal door. Als dirigent leidde hij de beste orkesten in Europa. Als componist kreeg hij naam en werd beïnvloed door de grote jongens uit de Franse school: Fauré, Poulenc, Dukas en Franck. Met Debussy onderhield hij een langdurige artistiek en vriendschappelijke relatie. Om gezondheidsredenen (longtuberculose) keerde hij terug naar zijn geboortestreek en bestudeerde er de geschiedenis van de Portugese volksmuziek.
Wij bivakkeren er nu ook voor een korte vakantieperiode. Als mijn kinderen zich gaan vervelen adviseer ik ze te luisteren naar bijvoorbeeld de bruiloft van de pauwen, mijn hond en de maan, de jaloerse zeehond of klaagzang van een geit.
Over een goed ontbijt gesproken.
Onlangs het Gassenhauer-Trio opus 11 gespeeld. Beethoven was 28 toen hij het schreef. Dit opgewekt en toegankelijk stuk werd enorm populair. Vooral in Wenen en met name om het laatste deel. Het is een reeks variaties over een grappig deuntje ‘Pria ch’io l’impegno’ uit de succesvolle komische opera L’Amor Marinaro (zeemanslied) van Joseph Weigl. Je kunt wel zeggen dat het een hit was. Een melodie die in de Gassen (straten en steegjes) werd gefloten en bleef hangen. Een vrije vertaling zou zoiets zijn als; voordat ik begin met werken moet ik eerst iets te ontbijten hebben. Geniaal hoe hij zo’n platte meezinger gebruikt om er eindeloos op te variëren en improviseren.
Over filmmuziek gesproken.
Ik was met mijn dochter naar de bioscoop. Jurassic World Dominion! Best ‘n aardige film met spectaculaire scenes en knappe techniek. Alleen, wat een complexe verhaallijn! Het tempo is te hoog en er wordt te veel gedetailleerde informatie op je afgevuurd. Maar ja, dat is nou eenmaal het moderne filmkijken.
En wat gebeurt mij? Ik zit eigenlijk meer naar de muziek te luisteren. Er komen wat oude thema’s uit de eerste Jurassic film (1993) voorbij. Meesterlijk! Ineens ben ik er weer bij. Wat ongelooflijk knap om zo’n pakkende tunes te componeren. Als je naar John Williams (nu 90) luistert wordt je als het ware meegesleurd in het verhaal. Soms neigt het naar een expressieve Tsjaikovski, dan ineens denk je weer Mahler klankkleuren te herkennen.
Hij schreef de soundtracks voor zo’n 30 Spielburg films waaronder Jaws, Star Wars en Harry Potter. Zijn prijzenkast puilt uit met Oscars, Golden Globes en Grammy Awards.
Een leuke anekdote: Steven Spielburg liet de film Schindler’s List (1994) aan John Williams zien. Deze was erg onder de indruk en zei “You need a better composer than I am for this film”. Waarop Spielberg antwoordde “I know. But they’re all dead!”.
Luister naar het thema uit deze film, gespeeld door onze eigen Janine Janssen!!! Eigenlijk heb je dan geen beelden meer nodig.
